Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Legionowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 marca 2021 r.

Sąd Rejonowy w Legionowie III Wydział Rodzinny i Nieletnich

w następującym składzie:

Przewodniczący: sędzia Dorota Hańczyc-Górska

Protokolant: aplikant aplikacji sędziowskiej Łukasz Pawlak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 marca 2021 r. w L.

sprawy z powództwa R. P.

przeciwko B. P.

o alimenty

I.  oddala powództwo;

II.  odstępuje od obciążenia powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanej;

III.  odstępuje od obciążenia powódki obowiązkiem uiszczenia opłaty sądowej od pozwu i przejmuje je na rachunek Skarbu Państwa;

IV.  zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Legionowie na rzecz adw. J. B. kwotę 73,80 zł (siedemdziesiąt trzy złote osiemdziesiąt groszy) tytułem wynagrodzenia za reprezentowanie powódki z urzędu.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 30 grudnia 2019 r. (data nadania) R. P., reprezentowana przez pełnomocnika z urzędu w osobie adwokata, wniosła o zasądzenie od B. P. na swoją rzecz tytułem alimentów kwoty 500 zł miesięcznie, płatnych z góry do dnia 5. każdego miesiąca wraz z odsetkami za opóźnienie w ustawowej wysokości w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia wniesienia pozwu, nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że jest wdową po zmarłym Z. P.. Mąż powódki zmarł w dniu 31 marca 2016 r. Małżonkowie mają dwie córki – D. C. i B. P.. Od śmierci męża powódka jest zmuszona radzić sobie samodzielnie. Jej sytuacja finansowa znacznie pogorszyła się, podobnie jak jej stan zdrowia. Powódka jest osoba starszą, schorowaną. Utrzymuje się samodzielnie ze świadczenia emerytalnego, którego wysokość wynosi około 850 zł na kwartał. Koszty utrzymania powódki wynoszą ok. 1120 zł miesięcznie. Powódka wielokrotnie wspominała pozwanej o swojej ciężkiej sytuacji materialnej. Mówiła również o swoim pogarszającym się stanie zdrowia. Pozwana jednak w żaden sposób nie zareagowała na prośby powódki. Pozwana pracuje, osiągając stałe wynagrodzenie.

(pozew z uzasadnieniem i załącznikami – k. 3-16)

W odpowiedzi na pozew z dnia 11 lutego 2020 r. (data nadania) pozwana B. P. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania.

W uzasadnieniu wskazała, że od ponad dwudziestu lat nie zamieszkuje z matką, która według jej oświadczenia wyrzuciła ją z domu. Od tamtej chwili obie strony są w konflikcie. Konflikt ten wzmógł się, gdy pozwana wystąpiła o dział spadku po zmarłym ojcu pozwanej a mężu powódki. Pozwana nie posiada majątku, a jej dochody są sezonowe z uwagi na fakt, że pracuje w rolnictwie. Przed sprawą o dział spadku powódka bez niczyjej zgody pobierała wynagrodzenie z tytułu dzierżawy nieruchomości. Nadto, powódka w żaden sposób nie wyjaśniła, dlaczego nie przekazała gospodarstwa rolnego, co w oczywisty sposób podniosłoby jej przychody z tytułu renty strukturalnej.

(odpowiedź na pozew – k. 36-38)

Stanowiska procesowe stron do zamknięcia rozprawy nie uległy zmianie.

(protokół rozprawy – k 137)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ze związku małżeńskiego z nieżyjącym już Z. P. powódka R. P. ma dwie dorosłe córki – pozwaną B. P. oraz D. C. . B. P. nie ma dzieci, zaś D. C. ma dwie dorosłe córki, które założyły już rodziny (bezsporne).

W dniu 3 marca 1994 r. R. P. wraz z mężem darowali swojej córce D. C. do jej majątku odrębnego własność działki o numerze ewidencyjnym (...) o powierzchni 0,2255 ha, położonej w J. przy ul. (...), zaś swoim wnuczkom A. C. i K. C. w równych częściach – własność niezabudowanej działki o numerze ewidencyjnym (...) powierzchni 0,2115 ha, położoną w J. przy ul. (...) (kopie: Aktu Notarialnego z dnia 3 marca 1994 roku zawierającego umowę darowizny sporządzonego przez notariusza T. K. za numerem Rep. A 1016/94 ( k. 70-73), Aktu Notarialnego z dnia 3 marca 1994 roku zawierającego umowę darowizny sporządzonego przez notariusza T. K. za numerem Rep. A 1022/94 ( k. 74-76)

Darowizny nieruchomości na rzecz D. C. oraz jej małoletnich wówczas córek były jedną z przyczyn konfliktu między B. P. a jej matką R. P.. Dodatkowo powódka nie była zadowolona ze związku konkubenckiego pozwanej z L. K. (1). Powódka twierdzi, że wraz z mężem chciała obdarować także córkę B., jednak nie doszło do tego ze względu na postawę roszczeniową jej partnera. Pozwana, jak twierdzi, została zmuszona do opuszczenia rodzinnego domu i jej kontakt z rodzicami i siostrą D. był bardzo ograniczony. Po śmierci Z. P. konflikt rodzinny dotyczy działu spadku po ojcu pozwanej. W dalszym ciągu trwa postępowanie działowe (dowód z przesłuchania powódki – protokół rozprawy k.86 – verte - 87, k. 134 - 135 dowód z przesłuchania pozwanej – protokół rozprawy k.87, 135 - 137; zeznania świadka D. C. – protokół rozprawy k. 119 v.).

R. P., B. P. i D. C. są współwłaścicielkami dwóch gospodarstw rolnych o powierzchni 3,0283 ha oraz 0,6398 ha położonych w J.. Nieprawomocnym postanowieniem z dnia 30 września 2020 r. Sąd Rejonowy w Legionowie w sprawie o sygn. akt I Ns 85/17 dokonał działu spadku po Z. P. oraz podziału majątku wspólnego Z. P. i R. P. w ten sposób, że przyznał na własność, bez wzajemnych spłat:

1.  B. P. działki gruntu o numerach ewidencyjnych (...) powierzchni 0,3504 ha o wartości 816 943 zł, (...) o powierzchni 0,1387 ha o wartości 39 606 zł oraz 1790 o powierzchni 0,3393 ha o wartości 56 993 zł, położone w J.,

2.  R. P. działkę gruntu o numerze ewidencyjnym (...) powierzchni 0,6398 ha o wartości 1 608 011 zł, położoną w J.,

3.  D. C. działki gruntu o numerach ewidencyjnych (...) powierzchni 0,4452 ha o wartości 119 651 zł i (...) o powierzchni 0,0147 ha o wartości 2963 zł, położone w J.,

4.  R. P. i D. C. w udziałach odpowiednio 2/3 i 1/3 działkę gruntu o numerze ewidencyjnym (...) o powierzchni 1,3004 ha, o wartości 1 714 091 zł, położoną w J..

Nadto, Sąd Rejonowy w Legionowie zaliczył na poczet schedy spadkowej należnej D. C. wartości doliczonej do spadku darowizny otrzymanej na mocy umowy z dnia 3 marca 1994 roku od zmarłego Z. P. (wydruk postanowienia – k. 84-85).

R. P. utrzymuje się z emerytury rolniczej. W 2018 r. uzyskała 9093,53 zł dochodu, zaś w 2019 r. – 4675,18 zł. W 2018 i 2019 r. w związku z prowadzeniem przez powódkę działalności rolniczej, świadczenie emerytalne było wypłacane kwartalnie w zmniejszonej wysokości. W 2020 r. powódka otrzymała dodatkowe roczne świadczenie pieniężne w kwocie 1200 zł brutto, ok. 1000 zł netto. Od dnia 1 marca 2020 r. emerytura rolnicza powódki wynosi 994,20 zł miesięcznie. Powódka jest podatnikiem podatku rolnego z gruntów o powierzchni ogólnej 3,6679 ha fizycznych, w tym 2,2912 ha użytków rolnych, co stanowi 0,8676 ha przeliczeniowych. Uiszcza podatek rolny w kwocie 114 zł rocznie. W ubiegłym roku naprawiła dach w domu i z tego tytułu poniosła koszty papy w kwocie 300 złotych oraz robocizny w kwocie 150 złotych. Nie uzyskuje dopłat bezpośrednich z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (przekazy pocztowe – k. 13, 65; zeznania podatkowe – k. 66-69; decyzje Prezesa KRUS – k. 94 104-105; zaświadczenie – k. 95; pismo (...) k. 96; decyzja – k. 99-100; zeznania świadka D. C., protokół rozprawy – k. 119v.; dowód z przesłuchania powódki – protokół rozprawy k. 86 – verte – 87, k. 134 - 135 ).

U R. P. zdiagnozowano nowotwór złośliwy odbytnicy, niedokrwistość oraz nadciśnienie, przyjmuje na stałe leki. Ponadto ma stomię i zakupuje w związku z tym olejki i waciki. Pozostaje pod stałą kontrolą w szpitalu w W. w ramach NFZ, ale na wizyty zawozi ją córka D.. Wobec powódki orzeczono znaczny stopień niepełnosprawności (karty informacyjne leczenia szpitalnego – k. 8-12; orzeczenie o stopniu niepełnosprawności – k. 97-98).

Jako miesięczne koszty swojego utrzymania wskazała: 30 złotych tytułem wywozu nieczystości, opłaty za energię elektryczną w kwocie 200 złotych raz na pół roku, butla gazowa 40 złotych raz na półtora do dwóch miesięcy oraz koszty wyżywienia. Nie kupuje ubrań. Powódka ponosi koszty energii elektrycznej, gazu, wywozu odpadów komunalnych, wyżywienia, środków higienicznych i czystości, leków oraz odzieży. Koszt miesięcznych usprawiedliwionych potrzeb powódki, wskazany w pozwie, wynosi ok. 1120 zł. W ich zaspokajaniu pomaga córka D. C. (dowody wpłaty – k. 101-103; rachunki – k. 109, ; zeznania świadka D. C., protokół rozprawy – k. 119v.; dowód z przesłuchania powódki – protokół rozprawy k. 86 – verte – 87, k. 134 – 135)

B. P. w dalszym ciągu jest w nieformalnym związku z L. K. (1), z którym zamieszkuje. W 2018 r. i 2019 r. pozwana nie osiągnęła oficjalnie żadnego dochodu. Pracuje dorywczo jako pomoc domowa, uzyskując ok. 1000-1200 zł miesięcznie z tego tytułu. Jest zarejestrowana jako bezrobotna bez prawa do zasiłku. Z partnerem prowadzi uprawę roślin ozdobnych w tunelach foliowych na powierzchni 1380 m ². Szacunkowy dochód z upraw o takiej powierzchni dla potrzeb podatkowych wynosi 12 337 zł. Nie choruje przewlekle, nie chodzi do lekarza (zaświadczenia – k. 114-115, 123; deklaracja PIT – k. 116-117v.; decyzja – k. 118-118v.; zeznania świadka L. K. (2) – protokół rozprawy k. 120v.; dowód z przesłuchania pozwanej – protokół rozprawy k. 87, k. 135 - 137 ).

D. C. jest po rozwodzie i po podziale majątku wspólnego z byłym mężem. Zamieszkuje sama w domu na działce, którą w latach 90. otrzymała w drodze darowizny od swoich rodziców. Zarabia 3300 zł miesięcznie. Jej córki są dorosłe, założyły własne rodziny i mają dzieci. Nie choruje przewlekle (postanowienie wraz z uzasadnieniem– k. 257, 259-266 akt Sądu Rejonowego w Legionowie I Ns 1083/14; zeznania świadka D. C., protokół rozprawy – k. 119v.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dowodów z powołanych powyżej dokumentów (ich autentyczności i wiarygodności nikt nie kwestionował), a także zeznań świadków D. C. i L. K. (1), a także dowodu z przesłuchania stron. Do osobowych źródeł dowodowych sąd podszedł z dużą dozą ostrożności, biorąc pod uwagę skonfliktowanie wewnątrzrodzinne i na podstawie zeznań świadków i stron ustalił jedynie uzupełniająco fakty, które w znakomitej większości miały odbicie w dowodach z dokumentów.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo jako niezasadne nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z normą art. 128 k.r.o. obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Natomiast art. 129 § 1 k.r.o. stanowi, iż obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych – obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. Po myśli zaś art. 133 § 2 k.r.o. poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku.

Stosownie do treści art. 135 § 1 k.r.o. zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Podstawą odpowiedzialności alimentacyjnej pozwanej na rzecz powódki jest pozostawanie w niedostatku. Ustawodawca nie zdefiniował pojęcia niedostatku. W ocenie Sądu Rejonowego najbardziej trafną definicję pojęcia niedostatku sformułował Sąd Najwyższy w uzasadnieniu III tezy uchwały z 1987 roku w sprawach alimentacyjnych wyjaśniając, iż niedostatek występuje wtedy, gdy uprawniony nie może w pełni własnymi siłami, z własnych środków zaspokoić swych usprawiedliwionych potrzeb.

W niniejszej sprawie powódka wskazała kwotę 1120 złotych miesięcznie jako miesięczne koszty swojego utrzymania. Kwota ta, w ocenie tutejszego Sądu, została wykazana i znajduje uzasadnienie w usprawiedliwionych potrzebach uprawnionej. Jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego R. P. utrzymuje się ze świadczenia emerytalnego, które z dodatkami od miesiąca stycznia 2020 r., w tym dodatkowym świadczeniem rocznym (tzw. trzynastką), wynosi średniomiesięcznie ok. 1000 zł, w związku z czym powódka znajduje się w niedostatku, skoro nie pokrywa w pełni z własnych środków swych usprawiedliwionych potrzeb.

Relewantne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy było zawarcie umowy darowizny w dniu 3 marca 1994 r., na podstawie której powódka wraz z mężem darowali swojej córce D. C. do jej majątku odrębnego własność działki nr (...) o powierzchni 0,2255 ha, położonej w J. przy ul. (...). Zgodnie z art. 897 k.c. jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia, dostarczać darczyńcy środków, których mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Jak wskazuje się w piśmiennictwie oraz orzecznictwie ( M. S. (w: K. Pietrzykowski, Komentarz KC, t. 2, 2015, s. 860; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 10 kwietnia 2019 roku I ACa 575/18, LEX nr 2773677) za zasadne przyjmuje się wystąpienie w pierwszej kolejności z roszczeniem z art. 897 k.c. przed żądaniem alimentów. To na D. C., jako obdarowanej, spoczywa obowiązek dostarczenia powódce środków, których jej brakuje do utrzymania. Nie ulega bowiem wątpliwości, że obdarowana dalej jest wzbogacona, skoro do jej majątku przynależy przedmiot darowizny. D. C. mogłaby zwolnić się od tego obowiązku, zwracając matce wartość wzbogacenia (zdanie 2 art. 897 k.c.). Wydaje się, że obdarowana wypełnia swój obowiązek ustawowy, albowiem jak wynika z dowodu z przesłuchania jej i powódki dostarcza swojej matce niezbędnych środków utrzymania, doraźnie opiekuje się nią, robi zakupy, zawozi do lekarza. Pomagają jej w tym także dorosłe już córki, także obdarowane przez powódkę, a wnuczki powódki. Już z tego tylko powodu powództwo podlegało oddaleniu jako niezasadne.

Niemniej abstrahując od poczynionej darowizny, należy podkreślić, zgodnie z art. 129 § 2 k.r.o., krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że D. C. ma większe możliwości zarobkowe bowiem zarabia około trzy razy więcej niż pozwana oraz możliwości majątkowe ponieważ jest właścicielką zabudowanej nieruchomości, podczas gdy siostra samodzielnie nie dysponuje żadnym majątkiem, nie wliczając udziałów w spadku po ojcu Z.. Biorąc pod uwagę tę okoliczność powództwo również podlegałoby oddaleniu, skoro pozwana z trudem zaspokaja własne potrzeby.

Jedynie uzupełniająco należy wskazać, że nie bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy był również stan majątkowy powódki. R. P. jest współwłaścicielką nieruchomości, wartych łącznie przeszło 4 mln zł. Sąd miał na względzie fakt pozostawania we współwłasności przez powódkę, pozwaną i D. C., konflikt rodzinny, które to okoliczności znacząco utrudniają sprawne zarządzanie majątkiem, niemniej nic nie stało na przeszkodzie, by powódka wystąpiła o unijne dopłaty bezpośrednie, skoro – jak wynika z decyzji Prezesa KRUS – na gruntach prowadzi działalność rolniczą i opłata podatek rolny.

Wszystkie wyżej wymienione powody skutkowały oddalenie powództwa w całości.

O kosztach procesu Sąd orzekł stosownie do treści art. 102 k.p.c., nie obciążając powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanej. W ocenie Sądu uiszczenie na rzecz pozwanej kosztów procesu byłoby dla powódki zbyt dużym obciążeniem finansowym, biorąc pod uwagę jej wiek, stan zdrowia i osiągane dochody, które umożliwiają jej życie na skromnym poziomie.

Wysokość wynagrodzenia przysługującego pełnomocnikowi powódki ustanowionemu z urzędu Sąd Rejonowy ustalił zgodnie z § 11 ust. 1 pkt 9 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. 2019 poz. 18 tekst jednolity).

z/ odpis wyroku wraz z uzasadnieniem proszę doręczyć pełnomocnikowi powódki bez pouczeń.